Osaldek TEVA Israelgo enpresa polemikoaren produktuak erosteko aurkako kanpainarekin bat egin du

KOMUNIKATUA

Teva Pharmaceutical Industries nazioarteko konpainia bat da, egoitza Israelen duena. Sendagai generikoetan espezializatuta dago, eta munduan gehien fakturatzen duenetako bat da: Nasdaq indizearen arabera, bederatzigarren enpresa da merkatu-kapitalizazioari dagokionez. Gainera, Israelgo hornitzaile farmazeutiko eta enpresa komertzialik handiena da, eta, beraz, milioika dolar ematen dizkie Israelgo erregimenari eta armadari diru-sarrera fiskalen bidez.

53 instalazio/planta dauzka Israelen, AEBn, Europan eta Latinoamerikan, eta 33 herrialde ingurutan jarduten du. Zaragozan planta bat dauka, gutxi gorabehera bere sendagai guztien % 8,7 ekoizten duena (generikoak, tratamendu neurologikorako, arnas tratamendurako eta tratamendu onkologikorako).

Enpresa subsidiario ugarirekin egiten du lan (Teva, Barr, Plantex Chemical, Sicor, Davur, Tevagen, Ratiopharm, Belmac…). Enpresa horiek milioika dolar/euro sortzen dituzte etekinetan, eta lapurtutako lur palestinarretan ezarritako kolonietara ere zabaltzen den apartheid-erregimena mantentzen laguntzen dute.

2023an, Espainian, Osasun Sistema Nazionalari egindako salmenta-bolumena aintzat hartuta, hirugarren konpainia farmazeutikoa izan zen Teva, 70 milioi ontzirekin eta 500 milioi eurotik gorako gastuarekin. Salmenta horiek bultzatu dira propagandaren bidez eta profesionalei nahiz antolakundeei ordainketak eginez, finantzatzen dituen industriaren aldeko saiakuntza klinikoak argitaratuz, farmazia komunitarioei deskontuak eginez eta enpresa farmazeutikoak bere marka-irudia indartzeko egin dituen I+G proiektuetan inbertsioak eginez.

Gure kasuan, euskal erakunde publikoak 6 milioi eurotik gorako balioa duten sendagaiak erosi dizkio Tevari 2023tik 2025eko azarora bitartean.

KANPAINA

Netanyahuren Gobernua gauzatzen ari den genozidio ukaezin baten aurrean gaude. NBEk genozidio horren inguruan egindako txostenak irmoki salatzen ditu Israel Gazan egiten ari den ekintzak.

Nazioarteko elkartasun-mugimendua aldarrikatzen ari da Israeli boikot ekonomikoa aplikatzea, XX. mendearen 90eko hamarkadan hegoafrikar apartheida higatu eta azkenerako eraitsi zuenaren antzekoa, edo berriki Errusiari aplikatutakoa bezalakoa.

Testuinguru horretan, planteatzen da boikota egitea Teva enpresa farmazeutikoaren produktuei eta haren marka guztiei (Tevagen, Davur, Belmac, Ratiopharm…). Autonomia-erkidego batzuetan (Asturias, Nafarroa), proposamenak sortu dira erakunde publikoetan eta osasun-lanbideetan haien erosketa ez berritzeko, bai eta Europako hainbat herrialdetan ere (Irlanda, Italia, Belgika, Frantzia…).

Zergatik proposatzen da boikot hau?

Tevak milioika dolar ematen dizkielako diru-sarrera fiskalen bidez Israelgo erregimen kolonialari eta armadari, eta horrela genozidioa eta apartheid-erregimena errazten dituelako. Diru horrek zuzenean finantzatzen du indar israeldarrek bizitza palestinarrak suntsitzeko baliatzen duten makineria hiltzailea.

Palestinarren gaineko okupazioaren, monopolioaren eta ustiapenaren abantailez baliatzen delako.

Bere farmakoak merkatu-prezioaren gainetik saltzen dizkielako palestinarrei, eta Gazan eta Zisjordanian 20 urtez inposatu duen blokeoak eragotzi egin duelako haietan beharrezkoak diren materialak sartzea.

Nabarmentzekoa da Nafarroako eta Asturiasko erkidegoetan izan diren ekimenak. Urriaren 9an, Nafarroako Osasuneko kontseilari Fernando Domínguezek adierazi zuen Osasunbideak eten egingo zuela Teva enpresa farmazeutikoarekin daukan harreman komertziala. Azaroaren 18an, Asturiasko Printzerriko Osasun Zerbitzuak (Sespa) erabaki zuen Israelgo Teva enpresa farmazeutikoarekin indarrean zeuzkan erosketa-kontratuak ez luzatzea, eta entitate horrek hornitzen zituen sendagaiak berriro lizitaziora ateratzea, merkatuan bazegoelako haien alternatibarik. Han, «aukerarik efizienteena izan da kontratuak amaitzen uztea; horrela, kalte-ordainak saihesten dira, eta lizitazio berriak denbora nahikoarekin prestatzeko aukera dago».

Konpainia farmazeutikoak mehatxuak egin ditu hainbatetan, argudiatuz Tevaren produktuei boikota egiteak ondorio zuzenak izango lituzkeela pazienteen osasunean, sendagaiak banatzen dituzten beste enpresa batzuek produktu horien ordezkorik ez dutela-eta. Nolanahi ere, osasun-erakundeek, oro har, produktu guztietarako alternatibak dauzkate beste enpresa farmazeutiko batzuetan. Zaragozako ekoizpen-zentroko langileei ere egin die mehatxurik Tevak.

Gainera, aipagarria da Teva markako sendagaiak ez emateko kanpaina aktiboa egin duten profesional batzuen jarrera. Haietako baten aurka aurkeztutako salaketaren ondorioz, Granadako sendagileen elkargoak adierazi zuen profesional horren jokabidean ez zegoela arau-hauste deontologikorik. Egoera horrek Gazako zerrendan bizitzen ari diren eta interesdunak berak salatu duen egoeraren inguruan hausnarketa egitera eraman gaitu osasungintzan jarduten dugun guztiok.

SEMFYC: «Israelgo Gobernua Gazako zerrendan egiten ari den genozidioa eta Israel giza eskubideen eta nazioarteko zuzenbide humanitarioaren arloan egiten ari den urraketa ireki, publiko, esplizitu eta zigorgabea ezin larriagoa da, eta osasun-profesionalek ezin dute horren aurrean ez ikusiarena egin. Elkarte zientifikoak eta sendagileen elkargoak ez daude horri dagokionez betebehar moraletatik at, eta modu proaktiboan eta jarraituan erantzun behar dute».

GURE PROPOSAMENA

Osalderen ustez, funtsezkoa da ekintzen eta politiken bidez palestinar herriaren aurka jarduten hamarkadak daramatzan estatu supremazista eta genozida baten ekonomiari ez laguntzea.

Horregatik, honako hauek proposatzen ditugu:

• Teva etxearen produktuak ez erostea eta ez kontsumitzea
• Eusko Jaurlaritzak Teva multinazionala finantzatzeari uztea
• Osakidetzako Zuzendaritzari eta Osasun Sailari eskatzea ebaluatu eta azter ditzala israeldar enpresei erositako produktuen ordez beste alternatiba bideragarri batzuk, eta ez ditzala Teva enpresa farmazeutikoaren sendagaiak eman, erosi edo preskribatu.
• osasun-arloko profesionalek osasun-jardunean objekzio etikorako, adierazpen-askatasunaren defentsarako eta kontzientzia-askatasunerako duten eskubidea aitortzea, giza eskubideen urraketetan inplikatutako enpresa eta produktuen aurrean. Osasungintzaren arloko profesional eta erakundeek aldeztu beharreko balioak dira.

OSALDE 2025/12/02